Tình dục là một vấn đề rất quan trọng trong đời sống của con người. Bởi thành công hay thất bại trong tình dục có liên quan đến hạnh phúc hay đau khổ của mỗi cá nhân cũng như gia đình của họ. Sự ham muốn tình dục là một trong những nhu cầu thiết yếu của con người chỉ sau ăn, uống và ngủ. Bản năng này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nòi giống và là động lực thúc đẩy sự phát triển cũng như một phần thước đo chất lượng cuộc sống của con người. Sinh hoạt tình dục là sự hòa hợp giữa hai yếu tố sinh lý- tâm lý giữa hai cá thể với nhau. Trong đó yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng để có một cuộc tình dục viên mãn cho cả hai.
Tình dục có hai mục tiêu là mục tiêu sinh sản và mục tiêu không sinh sản. Mục tiêu không sinh sản chiếm phần lớn trong các cuộc giao hợp. Do có sự chỉ huy của thần kinh cao cấp nên ở loài người ngoài ham muốn tình dục do hormone còn do nhiều yếu tố khác tác động đến. Mọi ham muốn tình dục đều bắt nguồn từ xúc cảm tình dục mà xúc cảm đó không chỉ là tình cảm giữa con người với con người mà còn là sự tinh tế, khéo léo của mỗi người trong cách thể hiện ở cuộc yêu của mình. Đáp ứng tình dục cũng do nhiều yếu tố chi phối như tâm lý, hoàn cảnh môi trường và sinh lý bao gồm nội tiết, mạch máu, cơ và thần kinh. Có 4 giai đoạn đáp ứng tình dục bao gồm ham muốn, kích thích, cực khoái và thỏa mãn. Mỗi giai đoạn của đáp ứng tình dục đều bị ảnh hưởng bởi tuổi tác, bệnh tật, thuốc men, các chất kích thích cũng như thói quen sinh hoạt và những mối liên hệ cá nhân.
Giai đoạn ham muốn: Giai đoạn này bắt đầu từ sự xuất hiện các kích thích như nhìn hình ảnh, nghe âm thanh, ngửi mùi vị, tưởng tượng hay nhớ lại kỷ niệm. Cảm giác ham muốn làm khởi động các yếu tố bên ngoài như cử chỉ vuốt ve, lời nói âu yếm,… Chính những động tác này làm hưng phấn thần kinh nhạy cảm với Dopamin nằm ở hệ thống Limbic trên não khiến tăng tiết Testosteron, hormone này ảnh hưởng đến ham muốn của cả nam và nữ. Ham muốn tình dục sẽ kích thích và hướng đến việc tìm cách thỏa mãn tình dục. Thời gian của giai đoạn này có thể chỉ diễn ra trong thời gian ngắn vài giây hoặc có thể duy trì nhiều giờ và xuất hiện bất cứ nơi đâu khi có những kích thích ban đầu.
Giai đoạn kích thích: Dưới tác dụng của hệ thần kinh phó giao cảm nhịp tim, huyết áp, trương lực cơ bắt đầu tăng để đáp ứng với những kích thích tình dục ở giai đoạn này. Bất kỳ yếu tố nào tác động đến giai đoạn này đều làm gián đoạn kích thích và phải làm lại từ đầu. Nếu gián đoạn kéo dài thì giai đoạn này có thể mất đi.
Những kích thích tình dục làm tăng lượng máu đến cơ quan sinh dục. Ở nam giới thể hiện bằng lượng máu được dồn đến vật hang, vật xốp làm dương vật cương cứng, tuyến sken ở niệu đạo tiết ra dịch nhầy bôi trơn dương vật tạo thuận lợi cho cuộc giao hợp nếu có. Cơ thể ở trạng thái căng cứng các cơ vì thế một số người sau cuộc giao hợp sẽ có cảm giác căng mỏi cơ toàn thân. Trong khi dương vật căng cứng thì các cơ thắt ở cổ bàng quang co chặt lại không cho nước tiểu chảy vào niệu đạo, chất dịch được tiết ra từ hai tuyến hành- niệu đạo đẩy vào niệu đạo để làm sạch niệu đạo trước khi diễn ra động tác phóng tinh. Tuyến Cowper cũng tiết ra một ít dịch và trong lượng dịch được tiết ra này có chứa một lượng nhỏ tinh trùng có thể gây thụ thai. Nhịp tim và huyết áp lúc này đều tăng, nó thực sự nguy hiểm đối với những người có bệnh tim mạch hoặc tăng huyết áp. Những trường hợp “Thượng mã phong” được nói đến thường xảy ra với những đối tượng này. Tuy nhiên bạn không nên lo lắng quá, nếu bạn có sức khỏe tốt thì từ giai đoạn này bạn bắt đầu nhận được khoái cảm nhất của một cuộc quan hệ tình dục.
Ở phụ nữ, dấu hiệu quan trọng nhất ở giai đoạn này là âm đạo bắt đầu tiết dịch, kích thước âm đạo dài và rộng hơn để chuẩn bị cho cuộc giao hợp sắp xảy ra. Âm vật phồng to, da vùng sinh dục thẫm hơn do căng máu hoặc một số phụ nữ có hiện tượng đỏ da ở mặt cổ do tăng ham muốn tình dục.
Động tác giao hợp trong giai đoạn này có thể kéo dài trong vài phút đến hàng giờ.
Giai đoạn cực khoái: Khi kích thích cao độ sẽ gây ra hiện tượng cực khoái, đó là giai đoạn giải phóng sự co cơ được hình thành từ giai đoạn kích thích. Thời gian giai đoạn này thường kéo dài dưới 1 phút,huyết áp và nhịp tim tiếp tục tăng hơn. Giai đoạn này có thể diễn ra đồng thời ở nam và nữ nhưng nam giới phần lớn xảy ra sớm hơn. Giai đoạn cực khoái ở nam giới thường kèm theo hiện tượng xuất tinh, lượng tinh dịch mỗi lần phóng ra khoảng 2-4 ml và có chứa rất nhiều tinh trùng. Các cơ vùng tầng sinh môn, cơ thắt hậu môn cũng co thắt lại góp phần tăng khoái cảm. Trong một lần sinh hoạt tình dục giai đoạn cực khoái ở nam giới chỉ xảy ra một lần duy nhất.
Ở phụ nữ thường có cảm giác ấm và lan tỏa vùng sinh dục kèm theo hiện tượng co thắt ở 1/3 ngoài âm đạo từ 3-15 lần.“vùng cấm” được bơm đầy lượng máu nhờ sự co bóp nhiệt tình của tim, sự lưu thông mạnh mẽ đó để lại cảm giác đê mê, run rẩy lên toàn bộ các bó cơ trong cơ thể. Khi lên “đỉnh”, thành bên trong “cô bé” co bóp theo từng đợt. Mỗi đợt khoảng 0.8 giây, dịch nhờn ở giai đoạn này cũng được tiết ra nhiều để động tác giao hợp diễn ra thuận lợi. Khác với nam giới, giai đoạn này phụ nữ thường diễn ra muộn hơn và có thể đạt nhiều lần cực khoái trong một cuộc giao hợp.
Giai đoạn thư giãn: Sau phóng tinh, tình trạng căng cơ được giải phóng làm cơ thể được thư giãn, các cơ ở các xoang máu tại thể hang và vật xốp mở, máu thoát khỏi các xoang này làm dương vật xìu xuống, mềm ra, mất cương cứng. Ở phụ nữ cũng được diễn ra tương tự, lượng máu dồn về vùng cấm ở giai đoạn trước cũng đã được lưu thông. Những thay đổi sinh lý ở cả nam và nữ dần trở về bình thường. Cơ thể bắt đầu mệt mỏi, muốn nghỉ ngơi. Giai đoạn này thường kéo dài từ 5-15 phút.
Thời gian trung bình của một lần sinh hoạt tình dục cũng khác nhau, nhưng quan trọng nhất là đáp ứng được nhu cầu của cả hai người, nghĩa là cả hai đều đạt được cực khoái và thỏa mãn. Tùy thuộc vào ham muốn và khả năng đáp ứng của mỗi người mà có thể tiến hành một lần giao hợp tiếp theo sau giai đoạn này được hay không.