Giãn tĩnh mạch tinh (TMT) là sự giãn bất thường của hệ tĩnh mạch tinh hoàn ở nam giới do những bất thường về giải phẫu của các tĩnh mạch này. Theo các nghiên cứu khoảng 15% nam giới khỏe mạnh bị bệnh này. Tính riêng những bệnh nhân đến khám vì hiếm muộn thì số người mắc lên tới 40% và trong số những người bị vô sinh thứ phát (những người đã có một lần sinh nở bình thường, muốn sinh con thứ hai mà không được) thì con số này tăng lên 80%. Như vậy giãn tĩnh mạch tinh là một bệnh rất phổ biến ở những người nam giới vô sinh nên người ta cho rằng giãn tĩnh mạch tinh là một trong các nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới. Bệnh có thể xảy ra ở bất kì tuổi nào, nhưng chủ yếu là lứa tuổi nam giới trưởng thành. Thông thường giãn tĩnh mạch tinh ở bên trái chiếm 90%, ít hơn ở bên phải chiếm 10%, tuy nhiên khoảng 80% các trường hợp bệnh xảy ra ở cả hai bên.
Giãn tĩnh mạch tinh làm máu ứ đọng lại trong hệ tĩnh mạch quanh tinh hoàn làm cho nhiệt độ xung quanh tinh hoàn nóng lên khoảng 2-3 độ C, từ đó gây nên các triệu chứng của bệnh.
Triệu chứng
Đau tức âm ỉ ở vùng tinh hoàn bị bệnh. Đau không nhiều những tạo cảm giác nóng rát tưng tức rất khó chịu cho người bệnh.
Bìu bên bị bệnh ngày càng to lên, các tĩnh mạch tinh giãn to tạo thành các búi quấn quýt lấy nhau gọi là hình ảnh “túi giun”
Khi sờ vào thì thấy rõ “túi giun” nổi gợn dưới tay
Trong lúc bìu giãn to ra do máu ứ đọng trong tĩnh mạch tinh thì khi sờ vào lại thấy tinh hoàn teo nhỏ lại.
Các xét nghiệm
Siêu âm mầu Doppler có dòng chảy thấy tĩnh mạch tinh giãn to, có dòng trào ngược. Kích thước tinh hoàn giảm nhiều. Đây là một xét nghiệm có tính chất quyết định xem bệnh nhân có giãn tĩnh mạch tinh hay không
Xét nghiệm nội tiết tố máu cho thấy lượng hormone sinh dục nam giảm mạnh
Tinh dịch đồ có sự giảm cả về số lượng, độ di động và tỉ lệ dị dạng của tinh trùng.
Hậu quả của giãn tĩnh mạch tinh
Đau tức tinh hoàn
Tinh hoàn teo nhỏ
Giảm sản xuất tinh trùng
Giảm sản xuất hormone sinh dục nam
Giãn tĩnh mạch là một bệnh có thể điều trị khỏi hoàn toàn bằng nhiều phương pháp điều trị phẫu thuật khác nhau. Các biến chứng thường gặp sau phẫu thuật là:
Tái phát lại bệnh. Do các bất thường về giải phẫu của tĩnh mạch tinh nên khi thắt không thể thắt hết được những tĩnh mạch bất thường
Tràn dịch màng tinh hoàn do thắt và làm tắc nghẽn hệ bạch huyết gây nên
Teo tinh hoàn sau phẫu thuật do làm tổn thương các động mạch nuôi tinh hoàn.
Hiện tại có 4 phương pháp điều trị chủ yếu đang được áp dụng.
Mổ mở thắt tĩnh mạch tinh theo phương pháp Palomo có cải tiến
Mổ thắt tĩnh mạch tinh nội soi qua ổ phúc mạc
Gây tắc tĩnh mạch tinh qua da (Nút tĩnh mạch tinh qua da)
Mổ thắt tĩnh mạch tinh vi phẫu
Mỗi một phương pháp có một ưu điểm và nhược điểm riêng. Tuy nhiên, khi xét trên nhiều phương diện khác nhau thì đa số các tác giả nước ngoài đều thừa nhận hai phương pháp ưu điểm hơn cả là Gây tắc mạch qua da và thắt tĩnh mạch tinh vi phẫu vì cả hai phương pháp này tránh được các biến chứng tái phát và tràn dịch màng tinh hoàn cũng như tránh được teo tinh hoàn sau mổ.
ThS BS Nguyễn Hoài Bắc
Trung tâm nam học bệnh viện ĐH Y Hà Nội
(2016-07-09)
(2016-02-27)
(2015-08-18)
(2015-05-15)